W języku chińskim, słowo kryzys tworzą dwa połączone ze sobą znaki, z których każde ma inne znaczenie. Górny oznacza „niebezpieczeństwo” a dolny „ukryte możliwości”. Coaching Kryzysowy (ang. Crisis Coaching), jest autorską metodą pracy z osobami w lekkim i średnim kryzysie, która odpowiada na owe dwa potencjały ukryte w kryzysie, które tak doskonale zostały uchwycone w chińskim znaku: niebezpieczeństwo oraz ukryte możliwości. Nazwa metody wzięła się z połączenia dwóch modelów pracy. Pierwszy, zaczerpnięty został z interwencji kryzysowej, dzięki czemu możliwe jest skuteczne oddziaływanie na osobę znajdującą się w lekkim i średnim kryzysie psychologicznym, w celu poradzenia sobie z kryzysem i uniknięcia niebezpieczeństwa jaki się z nim wiąże. Drugi model pracy, zaczerpnięty został z metody coachingowej (w niniejszym opracowaniu określanej jako coaching klasyczny dla odróżnienia od coachingu kryzysowego), którą wykorzystuje się do odkrywania i aktywizowania nowych możliwości oraz potencjału rozwojowego tkwiącego w kryzysie.
Ważne by zrozumieć, że metoda coaching/mentoring kryzysowy, to NIE jest pomoc osobie w kryzysie metodami coachingowymi. Jak bowiem dowiesz się z dalszej lektury, praca metodami czysto coachingowymi, jest nieskuteczna (a bywa nawet szkodliwa) w przypadku osób w kryzysie, ponieważ są one pozbawione dostępu do swoich zasobów. A coaching klasyczny stworzony został właśnie dla klientów mających pełny dostęp do zasobów. Być może w tym momencie zastanawiasz się, po co w takim razie w nazwie metody pojawia się określenie ‘coaching’? Odkryliśmy bowiem, że najlepszą formą pracy nad rozwojem pokryzysowym, czyli wykorzystaniem przez klientów pozytywnych stron kryzysu, jest właśnie coaching klasyczny. Naszym nadrzędnym celem, w pracy z klientami jest nie tylko wspieranie ich w wyjściu z kryzysu, ale również umożliwianie im wykorzystania potencjału rozwojowego kryzysu, dlatego szukaliśmy do tego odpowiednich metod. Coaching klasyczny okazał się strzałem w dziesiątkę. Połączenie Coachingu i Kryzysu – czyli Coaching Kryzysowy – daje możliwość pracy z osobami znajdującymi się w lekkim lub średnim kryzysie, nie tylko nad tym, by z kryzysem sobie poradzili, ale również nad tym, by wykorzystali kryzys do własnego rozwoju i wzmocnili swoją wewnętrzną siłę. Aby jednak do tego mogło dość, należy w prawidłowy sposób przeprowadzić cały proces pracy z klientem, składający się z dwóch dużych faz (rys. 1).
Rys. 1 Dwie fazy pracy w coachingu kryzysowym
Praca rozpoczyna się od rozpoznania stanu klienta oraz określenia (zdiagnozowania) czy mamy do czynienia z osobą w kryzysie oraz jak głęboki jest to kryzys. To pozwala na dobranie odpowiedniej formy pracy. Jeżeli okazuje się, że klient znajduje się w kryzysie psychologicznym w pierwszej kolejności, skupiamy się na tym by pomóc mu powrócić do stanu sprzed kryzysu. Do tego niezbędne są metody pracy stosowane w interwencji kryzysowej. Dlatego pierwsza faza pracy nazywa się interwencyjno-mentoringowa. Stosowane w tej fazie metody zostały opracowane w taki sposób, by zmaksymalizować skuteczność oddziaływania na osobę w kryzysie. Dzięki nim wiemy, jak należy komunikować się z osobą w kryzysie, jaka postawa, metody i narzędzia pracy będą skuteczne. W przypadku klientów w kryzysie ważne jest dostosowanie się do ich stanu i specyfiki funkcjonowania charakterystycznej dla kryzysu psychologicznego. W innym przypadku, praca z nim może okazać się po prostu nie skuteczna lub wręcz szkodliwa. Nie możemy stawiać na równi osób w normie psychologicznej i osób, które znajdują się w stanie kryzysu emocjonalnego. Ich funkcjonowanie, zdolność odpowiadania na pytania, kreatywność, stan emocjonalny znacznie różnią się między sobą. Dlatego wchodząc w interakcję z osobą w kryzysie, musimy uwzględnić, że ona czuje się i funkcjonuje inaczej, niż wtedy, gdy jest w normie psychologicznej. Zastosowanie odpowiednich metod i strategii pracy umożliwia klientowi stopniowe wracanie do równowagi, czyli do stanu funkcjonowania sprzed kryzysu. Odzyskuje tym samym, istotny dla jakości pracy, pełny dostęp do swoich zasobów.
W tym momencie proces pracy płynnie przechodzi w drugą fazę. Jest nią praca metodami coachingowo-rozwojowymi. W tej fazie odwołujemy się do zasad, narzędzi i umiejętności wykorzystywanych w coachingu klasycznym, które są bardzo wymagające pod względem poznawczym. Wymuszają na kliencie uruchomienie kreatywności, wychodzenie ze strefy komfortu, uruchomienie wieloaspektowego spojrzenia na to samo zagadnienie, często również konfrontują klienta z niewygodnymi lub trudnymi pytaniami. Dlatego praca metodami coachingowymi jest możliwa i staje się skuteczna dopiero wtedy, gdy pozwala na to stan klienta. Efekty jakie w jej wyniku można uzyskać są warte wysiłku. Uruchamiają one bowiem zupełnie nowe spojrzenie na doświadczenie kryzysowe, pozwalając na czerpanie siły z kryzysu. To, co stanowiło trudność nie do zniesienia, zaczyna stawać się trampoliną do rozwoju i wzrostu dla klienta.
Praca metodą Coaching/Mentoring Kryzysowy, wymaga zatem opanowania dwóch różnych rodzajów wiedzy, umiejętności i zasad. Pierwszy zakorzeniony w interwencji kryzysowej, której istotą jest zrozumienie czym jest kryzys, w jaki sposób przebiega, jak go rozpoznawać, jak funkcjonuje osoba w kryzysie, jak należy z nią postępować, jak przebiega proces pracy z taką osobą, jakie narzędzia należy zastosować. Drugi rodzaj wiedzy i umiejętności dotyczy pracy coachingowej. Zasad jakie w nim obowiązują, sposobu prowadzenia sesji coachingowych, umiejętności zadawania pytań i podążania za klientem oraz tego jak motywować, inspirować i prowokować go do spojrzenia w nowy, budujący sposób na doświadczony kryzys. Dopiero połączenie jednego i drugiego daje pełną możliwość pracy metodę Coaching/Mentoring Kryzysowy.
Autor:
Dr Elżbieta Kluska-Łabuz
Psycholog, interwent kryzysowy, akredytowany coach kryzysowy, współtwórca metody Coaching/Mentoring Kryzysowy
Kontakt: biuro@akademiacmk.pl