Jedyną pewną rzeczą w tym świecie jest zmiana. I choć prawdę tę wyartykułowali już starożytni ustami Heraklita z Efezu, ludzie XXI wieku wciąż mierzą się z akceptacją zmian. Istnieje jednak zawód, w którym jest ona oczekiwana, a nawet pożądana – to zawód coacha. Nie powinien dziwić więc fakt, że zmiany mogą dotyczyć także samej tej profesji. Akceptacja zmian w zawodzie coacha oznacza, że jest on świadomy tego, co dzieje się w rzeczywistości w której działa, oraz że jest uważny na ewolucję, rozwój i rewolucje, które stają się udziałem otoczenia. Sama natomiast profesja coacha potrzebuje stawać się kompatybilna z tymi zmianami w taki sposób, aby jak najefektywniej służyć klientom korzystającym z procesów coachingowych, nie naruszając jednocześnie własnej zawodowej tożsamości.
Jednym z fundamentalnych zagadnień określających czym jest coaching par excellence są Kluczowe Kompetencje Coacha ICF (International Coach Federation). Określają one odpowiedni poziom wiedzy, umiejętności oraz zdolności (tzw. KSAs) charakteryzujące członka tej organizacji, a głębia ich realizacji jest wprost proporcjonalna do poziomu akredytacji coacha ICF. W kontekście wspomnianych zmian w świecie, najlepszą praktyką jest zatem przeprowadzanie regularnych analiz sprawdzających adekwatność modelu kluczowych kompetencji w zawodowej praktyce coachów.
Aby ocenić, czy model kluczowych kompetencji powinien zostać zrewidowany (a jeśli tak, to w jaki sposób) w ciągu ostatnich dwóch lat ICF Global pilnie zbierało dane od coachów z całego świata. Odbywało się to zarówno podczas warsztatów, jak i poprzez ankietę online, w której uczestniczyło niemal 1300 coachów. W analizie wzięli udział zarówno coachowie z różnymi poziomami akredytacji w International Coach Federation, jak i spoza tej organizacji, przedstawiciele zawodu z różnym stażem pracy, wywodzący się z różnych środowisk, mający odmienne style coachingowe i działający w oparciu o zróżnicowane szkolenia. Sama również zostałam zaproszona do wypełnienia ankiety online, a jej poziom szczegółowości i głębia retrospekcji były zaskakujące. Zanim zostaną omówione najważniejsze zmiany wprowadzone w modelu kluczowych kompetencji coacha warto podkreślić kilka istotnych kwestii:
- Wszystkie koncepcje obecne we wcześniejszym modelu kluczowych kompetencji coacha zostały zachowane
- Model został udoskonalony
- Obecnie model KK jest bardziej spójny
- Niektóre idee zostały pogłębione lub/i wzbogacone
- Kompetencje zostały wyrażone w sposób bardziej zwięzły
Wprowadzone zmiany są zatem bardziej ewolucją niż rewolucją wcześniejszego modelu kluczowych kompetencji coacha, co zwraca uwagę na nieustanną aktualność obszarów i idei zawartych w modelu. Same zmiany są natomiast oparte o analizę odpowiedzi na jedno proste pytanie: Jaką wiedzą, umiejętnościami i zaletami (KSAs) powinien charakteryzować się efektywny coach? Zwięzłe zestawienie wprowadzonych zmian znajduje się w poniższej tabeli, pod nią można znaleźć krótki komentarz.
Podsumowując zmiany w modelu należy podkreślić to, co podkreślają sami jego autorzy:
- Fundamentalne znaczenie ma pierwsza kompetencja, którą jest nie tylko zrozumienie zasad etyki zawodu coacha, lecz także konsekwentne i spójne jej stosowanie w całej praktyce zawodowej coacha.
- W modelu został wprowadzony coachingowy sposób myślenia jako druga kluczowa kompetencja. Zawiera ona trzy składowe: nieustanne pogłębianie wiedzy i rozwój coacha, refleksję nad własną praktyką oraz promowanie autonomii klienta. Kompetencja ta z jednej strony wskazuje na granice coachingu: autonomiczne działanie klienta, z drugiej podkreśla kluczową rolę autorefleksji i autoregulacji w praktyce zawodowej coacha.
- Model rozszerza umowę coachingową na cały czas trwania procesu, na każdą sesję z osobna oraz na wszystkich interesariuszy, opisując ową umowę/kontrakt jednym prostym słowem: ma być jasna.
- Pogłębiona została kwestia partnerstwa coacha i klienta w procesie coachingowym i wyrażona explicite: klient jest odpowiedzialny za swój rozwój i wzrastanie, coach natomiast jest odpowiedzialny za proces.
- Nowy model kompetencji zachęca coachów do systemowego spojrzenia na klienta – w kontekście jego kultury, rodziny, wartości.
- Komunikacja, jako kompetencja, zostaje domyślnie rozszerzona na wszystkie kluczowe kompetencje, staje się fundamentem umożliwiającym w ogóle zaistnienie procesu coachingowego.
Choć każda z ośmiu kompetencji Nowego Modelu ma swoje rozwinięcia i doszczegółowienia, które warto doczytać i przemyśleć, celem niniejszego artykułu było przedstawienie ramowej perspektywy modelu i podkreślenie najważniejszych, zaproponowanych zmian. ICF Global jest obecnie w trakcie tłumaczeń nowego modelu kluczowych kompetencji i w niedługim czasie będzie on dostępny także w j. polskim. Warto pamiętać, że model ten będzie także podstawą nowego procesu akredytacji, który zostanie uruchomiony przez ICF w 2021 r., lecz będzie poprzedzony długim okresem przejściowym.
Na chwilę obecną jako coachowie mamy w rękach prosty i jasny Model Kluczowych Kompetencji Coacha napisany spójnym językiem. Znajdźmy czas na refleksję, otwórzmy przestrzeń dla osobistych odkryć i wglądów, pogłębiajmy naszą wiedzę i umiejętności. Coaching potrzebuje profesjonalnych coachów. Coaching w Polsce potrzebuje ich szczególnie.
Autorka:
Dr Tatiana Krawczyńska-Zaucha PCC ICF, tjzaucha@gmail.com
Artykuł został opracowany w oparciu o materiały dostępne na stronie ICF Global. Tłumaczenia kompetencji nowego modelu – własne autorki. Wszelkie prawa zastrzeżone.